Advaita Mukti in Bhagavata

In this chapter of the Bhagavata, Mukti is described as:

श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः २/अध्यायः १०

https://sa.wikisource.org/s/e4r

मुक्तिर्हित्वान्यथारूपं स्वरूपेण व्यवस्थितिः ॥ ॥ ६ ॥

Giving up the false idea of taking oneself to be a bound individual with body, etc., and remaining as one’s true self is liberation.

Mukti is similarly described in Advaita as follows:

ब्रह्मात्मना संस्थिति – र्मुक्तिर्नो शतकोटिजन्मसु कृतैः पुण्यैर्विना लभ्यते ॥ २ ॥

Viveka Choodamani 2.

Here in the Bhagavata itself the true nature of the soul thus is indicated thus:

https://sa.wikisource.org/s/ttx

सर्ववेदान्तसारं यद् ब्रह्मात्मैकत्वलक्षणम् ।
वस्तु अद्वितीयं तन्निष्ठं कैवल्यैकप्रयोजनम् ॥ १२ ॥ 12.13.12

The real nature of the Atman is the Advaitic Brahman alone.

मुक्तिर्हित्वान्यथारूपं स्वरूपेण व्यवस्थितिः ॥ ॥ ६ ॥ Sridhara Swamin’s interpretation of this sentence is as follows:

अन्यथारूपम् अविद्याध्यस्तं कर्तृत्वादि हित्वा स्वरूपेण ब्रह्मतया व्यवस्थितिर्मुक्तिः |

Mukti is to abandon the samsari nature born of ignorance and the attendant bhoktrutva (enjoyership), which is based on ignorance, and actually remain as Brahman without any of these erroneous attributes.

This kind of liberation does not require going to another world. If one has to stay in any of the worlds for liberation, then the soul must have the nature of living in that world as its inherent inseparable nature. And in that world, if various pleasures and enjoyments are natural to the soul, the nature of the Atman should have that Bhokritva etc as its inherent nature.

But the Atman is not taught in this way in the scriptures.

For example, the Bhagavad Gita in the 2nd chapter describes the Atman as:

नैनं छिन्दन्ति शस्त्राणि नैनं दहति पावकः ।
न चैनं क्लेदयन्त्यापो न शोषयति मारुतः ॥ २३ ॥

अच्छेद्योऽयमदाह्योऽयमक्लेद्योऽशोष्य एव च ।
नित्यः सर्वगतः स्थाणुरचलोऽयं सनातनः ॥ २४ ॥

अव्यक्तोऽयमचिन्त्योऽयमविकार्योऽयमुच्यते ।
तस्मादेवं विदित्वैनं नानुशोचितुमर्हसि ॥ २५ ॥

न जायते म्रियते वा कदाचिन्नायं भूत्वाभविता वा न भूयः ।
अजो नित्यः शाश्वतोऽयं पुराणो न हन्यते हन्यमाने शरीरे ॥ २० ॥

The soul cannot be destroyed by anything. Atma is omnipresent. The soul has no maladies like birth-death, disease, etc. All this exists only if there is a body. But in the 13th chapter of the Bhagavad-gita, the Atman is described as being devoid of all the various bodily senses and their attributes.

Om Tat Sat

=============================
Bhagavati Uma in Advaita : a brief study
=============================

The upasana of Bhagavati has always had a revered place in the Advaita sampradaya. This is evidenced in the importance given to the worship of Shri Chakra in the matha-s of Advaita tradition. Acharya Bhagavatpada himself was a devout Devi-upasaka. His love for the form of Devi can be seen in his Kenopanishad bhashya on the akhyayika of Uma-haimavati. The subsequent Advaitian Acharyas have also expressed their fondness for Bhagavati Uma’s form in their works.

A humble attempt has been made here to collect evidences on Bhagavati Uma in the commentarial literature of Advaita sampradaya. From this brief study, we will understand how Bhagavati Uma is understood in our sampradaya from a tattvik point of view. There are certain claims which aim at segregating Bhagavatpada from Devi-upasana. On going through the said evidences, the futility of such claims will also be realized.

Here is a brief outline on the contents of the document:

1) Identity of Yaksha and Bhagavati Uma based on the Kena Pada and Vakya bhashya of Bhagavatpada

2) An insight into the tattvik nature of Uma as described in the tika of Acharya Anandagiri

3) References from Kenopanishad Deepika and Atma-purana of Shri Shankaranada Saraswati ji

4) ‘Shiva himself manifests as Uma’ says Shri Vidyaranya Mahaswamiji in his Anubhuti-prakasha

5) Reference from Lalita trishati bhashya

6) Reference from Shri Sayanacharya’s bhashya on Taittiriya Aranyaka

7) Uma tattva in Advaita – a summary with corroboration from Shrimad Devi Bhagavata.

The document can be accessed from the following link :
https://drive.google.com/file/d/1al0GRbL36B8hzU2NJuY-YFvxzz1FAJ83/view?usp=drivesdk

Shiva Jagatkarana – Skanda Purana

Shiva is referred to as Jagatkarana (the Cause of Creation of the World) twice in this chapter:

स्कन्दपुराणम्/खण्डः ८ (अम्बिकाखण्डः)/१७

https://sa.wikisource.org/s/fbu

गच्छध्वं यमकिङ्करा मुनिमितस्त्यक्त्वा शरीरैर्दृढै- ४५

र्भक्तो ह्येष सुरासुरेश्वरमजं शम्भुं जगत्कारणम् ।

यः स्रष्टा पवनाग्निशक्रमरुतां ब्रह्मादिभिर्वन्दित-

स्त्राता सोस्य वृषेन्द्रकेतुरजितो नैनं यमो द्रक्ष्यति । ।६६।।

Shiva is the creator of Pancha bhutas, Indra and Maruts. He is also venerated by Brahma and others.

Further again Shiva is mentioned as Jagatkarana:

ब्रह्मादिभिः शक्रपुरस्सरैस्तैः८७ सार्द्धं जगत्कारणमाजगाम ।

विज्ञापयामासुरथामरास्ते आदित्यसूनु८८ प्रतिजीवहेतोः ।। ११३ । ।

मूढो यतोयं जगदीश्वरेश कृच्छ्रं तत८९स्तीव्रमिदं प्रयातः ।

प्रसीद देवेश कुरु प्रसादं जीवत्वयं प्रेतगणाधिराजः । १ १४। ।

यथापुरा चैष भवत्विदानीमार्त्तिं हि९० नश्छिन्धि सुरासुरेश ।

विज्ञप्तिमेवं त्रिदिवालयानां ब्रह्मादिशक्रार्कपुरस्सराणाम् ।।१ १ ५। ।

श्रुत्वा यमं तं करुणायमान उत्तिष्ठ पुत्रेति विभुर्बभाषे ।

दिव्यं ततः पूर्ववदद्रिकल्पं विभ्रत् स देहं ग्रहराजसूनुः ।। ११६ ।।

प्रोत्थाय तूर्णं भगवन्तमाशु ननाम पद्भ्यां सहसा गृहीत्वा ।

ब्रह्मादयस्ते च सुरेन्द्रसंघा दृष्ट्वा९१ ततस्तान् प्रणतानवोचत् । ।११७।।

ब्रह्मार्कविष्णुज्वलनादिनाथः कर्ता सुराणां सुरनाथ एकः ।

सुरेश्वरः सोमजटार्धमौलिर्देवाः प्रयात स्वनिकेतनानि । । ११८ ।।

Somasekhara is said to be the refuge of Brahma, Surya, Vishnu, Agni, etc., and the creator of the deities.

Besides, Shiva is also addressed by the words Jagat-prabhav-akarana, Jagatpati in this chapter.

Siva as Jagatkarana is propounded in Upanishads like Shvetasvatara, Atharvashikha, Atharvashira, Kaivalya, Kalagnirudra etc. and Yajurveda, Rigveda Samhitas, Mahabharata, Bhagavata etc.

Om Tat Sat

Core Advaita tenets in the Shiva Purana

In this one chapter, in about 40 verses, many principles of Advaita are found. The verses are very simple.

The English translation of this entire chapter can be read here:

https://archive.org/…/SivaPuranaJ.L…/page/n381/mode/2up Page 1444 (chapter 43)

शिवपुराणम्/संहिता ४ (कोटिरुद्रसंहिता)/अध्यायः ४३

https://tinyurl.com/2bn8afr3

सूत उवाच ।।

श्रूयतामृषयः सर्वे शिवज्ञानं यथा श्रुतम्।।

कथयामि महागुह्यं पर मुक्तिस्वरूपकम् ।। १ ।।

कनारदकुमाराणां व्यासस्य कपिलस्य च ।।

एतेषां च समाजे तैर्निश्चित्य समुदाहृतम्।।२।।

इति ज्ञानं सदा ज्ञेयं सर्वं शिवमयं जगत् ।।

शिवः सर्वमयो ज्ञेयस्सर्वज्ञेन विपश्चिता ।।३।।

आब्रह्मतृणपर्यन्तं यत्किंचिद्दृश्यते जगत् ।।

तत्सर्वं शिव एवास्ति स देवः शिव उच्यते।।४।।

यदेच्छा तस्य जायेत तदा च क्रियते त्विदम् ।।

सर्वं स एव जानाति तं न जानाति कश्चन ।।५।।

It is said in the Kenopanishad: Nothing can illumine the Atman which illumines all the senses.

रचयित्वा स्वयं तच्च प्रविश्य दूरतः स्थितः।।

न तत्र च प्रविष्टोसौ निर्लिप्तश्चित्स्वरूपवान् ।।६।।

The Taittiriya Upanishad states that Brahman created the world and entered it. But it is not literal that it has entered since the all-pervading Brahman has no region where it is not.

यथा च ज्योतिषश्चैव जलादौ प्रतिबिंबता ।।

वस्तुतो न प्रवेशो वै तथैव च शिवः स्वयम्।।७।।

Just as the sun’s reflection can be found in the reservoirs but the sun has not actually entered them, the ‘entering’ of Brahman is to be understood in this manner.

वस्तुतस्तु स्वयं सर्वं क्रमो हि भासते शुभः।।

अज्ञानं च मतेर्भेदो नास्त्यन्यच्च द्वयम्पुनः।।८।।

We see difference out of ignorance, but there really is no duality.

दर्शनेषु च सर्वेषु मतिभेदः प्रदर्श्यते।।

परं वेदान्तिनो नित्यमद्वैतं प्रतिचक्षते।।९।।

There is dvaita/difference in all doctrines, darshanas, except Vedanta, but only in Vedanta there is advaita.

स्वस्याप्यंशस्य जीवांशो ह्यविद्यामोहितो वशः।।

अन्योऽहमिति जानाति तया मुक्तो भवेच्छिवः।।4.43.१०।।

Jiva is the element of Shiva. But that is deluded by Avidya. When he realizes that Jiva is not me, he becomes liberated and becomes Shiva himself.

सर्वं व्याप्य शिवः साक्षाद् व्यापकः सर्वजन्तुषु।।

चेतनाचेतनेशोपि सर्वत्र शंकरस्स्वयम् ।।११।।

उपायं यः करोत्यस्य दर्शनार्थं विचक्षणः।।

वेदान्तमार्गमाश्रित्य तद्दर्शनफलं लभेत्।।१२।।

यथाग्निर्व्यापकश्चैव काष्ठे काष्ठे च तिष्ठति।।

यो वै मंथति तत्काष्ठं स वै पश्यत्यसंशयम्।।१३।।

This is the saying in Kathopanishad: अग्निर्यथैको भुवनं प्रविष्टो रूपं रूपं प्रतिरूपो बभूव । एकस्तथा सर्वभूतान्तरात्मा रूपं रूपं प्रतिरूपो बहिश्च ॥ ९ ॥ 2.3.9

भक्त्यादिसाधनानीह यः करोति विचक्षणः।।

स वै पश्यत्यवश्यं हि तं शिवं नात्र संशयः ।।१४।।

शिवःशिवःशिवश्चैव नान्यदस्तीति किंचन।।

भ्रान्त्या नानास्वरूपो हि भासते शङ्करस्सदा ।।१५।।

The entire creation is Shiva, but the ignorant sees the difference through illusion.

यथा समुद्रो मृच्चैव सुवर्णमथवा पुनः ।।

उपाधितो हि नानात्वं लभते शंकरस्तथा ।। १६ ।।

Here are some illustrations from Chandogya Upanishad: All the reservoirs in the world are actually different manifestations of the ocean. The clay and gold are the true nature of the variety of their products.

कार्यकारणयोर्भेदो वस्तुतो न प्रवर्तते ।।

केवलं भ्रान्तिबुद्ध्यैव तदाभावे स नश्यति ।। १७ ।।

It teaches the cause-effect non-difference tenet of Vedanta. Vacharambhanam vikaro naamdheyanm mrittiketyeva satyam’, the Upanishad teaches that vikaras, products (of clay, etc.) are not real but only their material cause is truth. Here the sloka tells us that it is delusional to think of differences/manifestations as real.

तदा बीजात्प्ररोहश्च नानात्वं हि प्रकाशयेत् ।।

अन्ते च बीजमेव स्यात्तत्प्ररोहश्च नश्यति ।। १८ ।।

ज्ञानी च बीजमेव स्यात्प्ररोहो विकृतीर्मता ।।

तन्निवृत्तौ पुनर्ज्ञानी नात्र कार्या विचारणा ।। १९ ।।

सर्वं शिवः शिवं सर्वं नास्ति भेदश्च कश्चन ।।

कथं च विविधं पश्यत्येकत्वं च कथं पुनः ।। 4.43.२० ।।

The answer to the question ‘how one sees difference when everything is verily Shiva:

यथैकं चैव सूर्याख्यं ज्योतिर्नानाविधं जनैः ।।

जलादौ च विशेषेण दृश्यते तत्तथैव सः ।। २१ ।।

It is like the same sun appears many owing to the reflection in different water bodies.

सर्वत्र व्यापकश्चैव स्पर्शत्वं न विबध्यते ।।

तथैव व्यापको देवो बध्यते न क्वचित्स वै ।। २२ ।।

साहंकारस्तथा जीवस्तन्मुक्तः शंकरः स्वयम् ।।

जीवस्तुच्छः कर्मभोगो निर्लिप्तः शंकरो महान् ।। २३ ।।

The egoistic Jiva is actually the ego-free Shiva.

यथैकं च सुवर्णादि मिलितं रजतादिना ।।।४

अल्पमूल्यं प्रजायेत तथा जीवोऽप्यहंयुतः ।। २४ ।।

Just as gold loses its true value when mixed with other metals, the Jiva loses its true nature of being Brahman through association with the ego.

यथैव हि सुर्वणादि क्षारादेः शोधितं शुभम्।।

पूर्ववन्मूल्यतां याति तथा जीवोऽपि संस्कृतेः ।।२५।।

Just as gold is purified by alkali procedure, the jiva also regtains its Brahman nature by proper procedures of shravana, etc. This example is given by Shankara in the Sutra Bhashya:

उत्तराच्चेदाविर्भूतस्वरूपस्तु ॥ १९ ॥ 1.3.19:

सुवर्णादीनां तु द्रव्यान्तरसम्पर्कादभिभूतस्वरूपाणामनभिव्यक्तासाधारणविशेषाणां क्षारप्रक्षेपादिभिः शोध्यमानानां स्वरूपेणाभिनिष्पत्तिः स्यात् ;

प्रथमं सद्गुरुं प्राप्य भक्तिभाव समन्वितः ।।

शिवबुद्ध्या करोत्युच्चैः पूजनं स्मरणादिकम् ।। २६ ।।

तद्बुध्या देहतो याति सर्वपापादिको मलः ।।

तदाऽज्ञानं च नश्येत ज्ञानवाञ्जायते यदा ।। २७ ।।

तदाहंकारनिर्मुक्तो जीवो निर्मलबुद्धिमान् ।।

शङ्करस्य प्रसादेन प्रयाति शङ्करताम्पुनः ।।२८।।

The jiva becomes Shiva himself with his grace.

यथाऽऽदर्शस्वरूपे च स्वीयरूपं प्रदृश्यते ।।

तथा सर्वत्रगं शम्भुं पश्यतीति सुनिश्चितम् ।।२९।।

जीवन्मुक्तस्य एवासौ देहः शीर्ण शिवे मिलेत् ।।

प्रारब्धवशगो देहस्तद्भिन्नो ज्ञानवान् मतः ।। 4.43.३० ।।

Reference to Jivanmukta and Prarabdha.

शुभं लब्ध्वा न हृष्येत कुप्येल्लब्ध्वाऽशुभं न हि ।।

द्वंद्वेषु समता यस्य ज्ञानवानुच्यते हि सः ।। ३१ ।।

आत्मयोगेन तत्त्वानामथवा च विवेकतः ।।

यथा शरीरतो यायाच्छरीरं मुक्तिमिच्छतः ।। ३२ ।।

सदाशिवो विलीयेत मुक्तो विरहमेव च ।।

ज्ञानमूलन्तथाध्यात्म्यं तस्य भक्तिश्शिवस्य च ।। ३३ ।।

भक्तेश्च प्रेम संप्रोक्तं प्रेम्णश्च श्रवणन्तथा ।।

श्रवणाच्चापि सत्संगस्सत्संगाच्च गुरुर्बुधः ।।३४।।

सम्पन्ने च तथा ज्ञाने मुक्तो भवति निश्चितम् ।।

इति चेज्ज्ञानवान्यो वै शंभुमेव सदा भजेत् ।।३५।।

अनन्यया च भक्त्या वै युक्तः शम्भुं भजेत्पुनः ।।

अन्ते च मुक्तिमायाति नात्र कार्या विचारणा ।।३६।।

अतोऽधिको न देवोऽस्ति मुक्तिप्राप्त्यै च शंकरात्।।

शरणं प्राप्य यश्चैव संसाराद्विनिवर्तते ।। ३७ ।।

इति मे विविधं वाक्यमृषीणां च समागतैः ।।

निश्चित्य कथितं विप्रा धिया धार्यं प्रयत्नतः ।। ३८ ।।

प्रथमं विष्णवे दत्तं शंभुना लिंगसन्मुखे ।।

विष्णुना ब्रह्मणे दत्तं ब्रह्मणा सनकादिषु ।। ३९ ।।

नारदाय ततः प्रोक्तं तज्ज्ञानं सनकादिभिः ।।

व्यासाय नारदेनोक्तं तेन मह्यं कृपालुना ।। 4.43.४० ।।

Om Tat Sat

In Advaita, the word ‘Mithya’ is widely used to mean that the world is only an appearance, not a reality. We find this word used in a similar sense in many Puranas:

स्कन्दपुराणम्/खण्डः १ (माहेश्वरखण्डः)/कौमारिकाखण्डः/अध्यायः १२

Skandapurana:

स्मरन्विलसितं मिथ्या सत्याभासमिदं जगत्॥

अविद्यामयमित्येवं ज्ञात्वा मूकत्वमास्थितः॥ १२.३७ ॥

[That which is imagined is mithya, a corruption of the Truth. This is merely Avidya….]

शिवपुराणम्/संहिता ४ (कोटिरुद्रसंहिता)/अध्यायः ४२

Shivapurana:

अज्ञानं विविधं ह्येतद्विज्ञानं विविधं न हि ।।

तत्प्रकारमहं वक्ष्ये शृणुतादरतो द्विजाः ।।१८।।

ब्रह्मादितृणपर्यंतं यत्किंचिद्दृश्यते त्विह ।।

तत्सर्वं शिव एवास्ति मिथ्या नानात्वकल्पना ।। १९ ।।

[Ignorance is multiple but Knowledge is only One. From Brahmaa down to the smallest creature that is seen is Shiva alone; multiplicity is mithya.]

स्कन्दपुराणम्/खण्डः १ (माहेश्वरखण्डः)/केदारखण्डः/अध्यायः ३१

Skandapurana:

अतीत्य संसारमनादिमूलं मायामयं मायया दुर्विचार्यम्॥

मायां त्यक्त्वा निर्ममा वीतरागा गच्छंति ते प्रेतराणि निर्विकल्पम्॥ ३१.५५ ॥

Samsara is maaya and beyond enquiry. Give up maya …..

संसृतिः कल्पनामूलं कल्पना ह्यमृतोपमा॥

यैः कल्पना परित्यक्ता ते यांति परमां गतिम्॥ ३१.५६ ॥

Bondage is mere imaginary. He who gives up the imagination is liberated.

शुक्त्यां रजतबुद्धिश्च रज्जुबुद्धिर्यर्थोरगे॥

मरीचौ जलबुद्धिश्च मिथ्या मिथ्यैव नान्यथा॥ ३१.५७ ॥

Just like the shell-silver, the rope-snake, the mirage-water, everything is mithya alone.

सिद्धिः स्वच्छंदवर्त्तित्वं पारतंत्र्यं हि वै मृषा॥

बद्धो हि परतंत्राख्यो मुक्तः स्वातंत्र्यभावनः॥ ३१.५८ ॥

Non-dependence is Great; dependence is unreal. The bound is dependent and the liberated is free.

एको ह्यात्मा विदित्वाथ निर्ममो निरवग्रहः॥

कुतस्तेषां बंधनं च यथा खे पुष्पमेव च॥ ३१.५९ ॥

Realize yourself as the One Atman….where can there be bondage which is of the nature of a sky-flower?

शशविषाणमेवैतज्ज्ञानं संसार एव च॥

किं कार्यं बहुनोक्तेन वचसा निष्फलेन हि॥ ३१.६० ॥

Bondage is akin to a hare’s horn.

देवीभागवतपुराणम्/स्कन्धः ०७/अध्यायः ३९

Devibhagavatam

अतः संविदि मद्‌रूपे चेतः स्थाप्यं निराश्रयम् ।

संविद्रूपातिरिक्तं तु मिथ्या मायामयं जगत् ॥ ४५ ॥

Everything other than Consciousness is mithya, maaya world.

ब्रह्मवैवर्तपुराणम्/खण्डः २ (प्रकृतिखण्डः)/अध्यायः ३६

Brahmavaivarta purana

ब्रह्मादिस्तम्बपर्य्यन्तं सर्वं मिथ्यैव केवलम् ।।

भज सत्यं परं ब्रह्म राधेशं प्रकृतेः परम् ।। ८३ ।।

From Brahmaa down to the smallest creature is mithya alone. Resort to the Truth that is Radhesha, Krishna.

(The word Mithya is used in the same sense in many places in this Purana.)

Yogashikhopanishad: This Upanishad has a 13th century commentary of an Advaitin, Narayanashrama:

तस्मात्सर्वप्रपञ्चोऽयं ब्रह्मैवास्ति न चेतरत् ॥ ३॥ व्याप्यव्याप्यकता मिथ्या सर्वमात्मेति शासनात् । इति ज्ञाते परे तत्त्वे भेदस्यावसरः कुतः ॥ ४॥

The world is Brahman alone. When the unreality of the world is known, where indeed is difference, bheda?

In the following verse of the Padma Purana, it is said that the meaning of ‘Mithya’ in the Vedantic scriptures should be understood as anitya, impermanent. The examples we have shown above are in contradiction with this:

पद्मपुराणम्/खण्डः ६ (उत्तरखण्डः)/अध्यायः २२७

योऽसौ निर्गुण इत्युक्तः शास्त्रेषु जगदीश्वरः ४०।

प्राकृतैर्हेयसंयुक्तैर्गुणैर्हीनत्वमुच्यते ।

यत्र मिथ्या प्रपञ्चत्वं वाक्यैर्वेदांतगोचरैः ४१।

दृश्यमानमिदं सर्वमनित्यमिति चोच्यते ।

Om Tat Sat

In the Bhagavatam, it is stated that the ideas of the mind pave the way to bondage. These ideas are based on three qualities of nature – sattva, rajas and tamas. So the samsara is akin to a dream:

श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः ७/अध्यायः ७

https://sa.wikisource.org/s/hb6

बुद्धेर्जागरणं स्वप्नः सुषुप्तिरिति वृत्तयः।

ता येनैवानुभूयन्ते सोऽध्यक्षः पुरुषः परः २५।

एभिस्त्रिवर्णैः पर्यस्तैर्बुद्धिभेदैः क्रियोद्भवैः।

स्वरूपमात्मनो बुध्येद्गन्धैर्वायुमिवान्वयात् २६।

एतद्द्वारो हि संसारो गुणकर्मनिबन्धनः।

अज्ञानमूलोऽपार्थोऽपि पुंसः स्वप्न इवार्प्यते २७।

Bondage is rooted in ignorance. It has no substance. Hence it is looked upon as a dream.

The Bhagavatam states this point elsewhere too:

ŚB 11.11.1

श्रीभगवानुवाच

बद्धो मुक्त इति व्याख्या गुणतो मे न वस्तुत: ।

गुणस्य मायामूलत्वान्न मे मोक्षो न बन्धनम् ॥ १ ॥

ŚB 11.11.2

शोकमोहौ सुखं दु:खं देहापत्तिश्च मायया ।

स्वप्नो यथात्मन: ख्याति: संसृतिर्न तु वास्तवी ॥ २ ॥

These verses too mean that bondage is not real; like a dream.

Sridhara Swami’s commentary on the relevant shloka is attached here.

See image here: https://groups.google.com/g/advaitin/c/qIddQ2eMeXM

Om Tat Sat

A beautiful similarity between Hanuman and Hari

Shiva rests in Hari’s heart

विष्णोश्च हृदयं शिवः |

Once Hanuman opened his chest and revealed there Sita-Rama to the world. Such an episode where Hari showed Shiva in his heart is in the Vamana Purana.

वामनपुराणम्/द्विषष्टितमोऽध्यायः

https://sa.wikisource.org/s/3z4

इत्येवमुक्ते वचने सुराः कायविशुद्धये।

तप्तकृच्छ्ररहस्यं वै चक्रुः शक्रपुरोगमाः।। ६२.१८

ततो व्रते सुराश्चीर्णे विमुक्ताः पापतोऽभवन्।

विमुक्तपापा देवेशं वासुदेवमथाब्रुवन्।। ६२.१९

क्वासौ वद जगन्नाथ शंभुस्तिष्ठति केशव।

यं क्षीराद्यभिषेकेण स्नापयामो विधानतः।। ६२.२०

अथोवाच सुरान्विष्णुरेष तिष्ठति शङ्करः।

मद्देहे किं न पश्यध्वं योगश्चायं प्रतिष्ठितः।। ६२.२१

तमूचुर्नैव पश्यामस्त्वत्तो वै त्रिपुरान्तकम्।

सत्यं वद सुरेशान महेशानः क्व तिष्ठति।। ६२.२२

Not seeing Shiva, anxious, the deities asked Hari, ‘Where is Shiva?’

ततोऽव्ययात्मा स हरिः स्वहृत्पङ्कजशायिनम्।

दर्शयामास देवानां मुरारिर्लिङ्गमैश्वरम्।। ६२.२३

At the request of the deities, Hari showed them the Shiva linga which was lodged in his heart.

ततः सुराः क्रमेणैव क्षीरादिभिरनन्तरम्।

स्नापयांचक्रिरे लिङ्गं शाश्वतं ध्रुवमव्ययम्।। ६२.२४

गोरोचनया त्वालिप्य चन्दनेन सुगन्धिना।

बिल्वपत्राम्बुजैर्देवं पूजयामासुरञ्जसा।। ६२.२५

प्रधूप्यागुरुणा भक्त्या निवेद्य परमैषधीः।

जप्त्वाऽष्टशतनामानं प्रणामं चक्रिरे ततः।। ६२.२६

इत्येवं चिन्तयन्तश्च देवावेतौ हरीश्वरौ।

कथं योगत्वमापन्नौ सत्त्वान्धतमसोद्भवौ।। ६२.२७

सुराणां चिन्तितं ज्ञात्वा विश्वमूर्तिरभूद्विभुः।

सर्वलक्षणसंयुक्तः सर्वायुधधरोऽव्ययः।। ६२.२८

सार्द्धं त्रिनेत्रं कमलाहिकुण्डलं जटागुडाकेशखगर्षभध्वजम्।

समाधवं हारभुजङ्गवक्षसं पीताजिनाच्छन्नकटिप्रदेशम्।। ६२.२९

चक्रासिहस्तं हलशार्ङ्गपाणिं पिनाकशूलाजगवान्वितं च।

कपर्दखट्वाङ्गकपालघण्टासशङ्खटङ्काररवं महर्षे।। ६२.३०

Hari-Shankara’s wonderful form is briefly described here: Seeing Hari and Hara in one body with the wonderful organs and their unique ornaments, the deities praised them:

दृष्ट्वैव देवा हरिशङ्करं तं नमोऽस्तु ते सर्वगताव्ययेति।

प्रोक्त्वा प्रणामं कमलासनाद्याश्चक्रुर्मतिं चैकतरां नियुज्य।। ६२.३१

English translation of these can be read here:

https://tinyurl.com/mvza7kr4

Om Tat Sat

Advaita alike in the Bhagavata and Skanda Puranas

The following premise is conveyed by this sloka from the Sruti Gita of the Bhagavata:

श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः १०/उत्तरार्धः/अध्यायः ८७

स्वकृतविचित्रयोनिषु विशन्निव हेतुतया
तरतमतश्चकास्स्यनलवत् स्वकृतानुकृतिः ।
अथ वितथास्वमूष्ववितथां तव धाम समं
विरजधियोऽनुयन्त्यभिविपण्यव एकरसम् ॥ १९ ॥

Meaning: Brahman shines in the variegated bodies it has created. An illustration of this: Agni pervades all inflammable substances and resides there in potential form. This Brahman, which is one-natured, is realized by those who have attained Vairagya, dispassion, to worldly matters, as the true substance, the Real principle, in the unreal bodies.

श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः १०/पूर्वार्धः/अध्यायः १४

https://sa.wikisource.org/s/twj
एकस्त्वमात्मा पुरुषः पुराणः
सत्यः स्वयंज्योतिरनन्त आद्यः ।
नित्योऽक्षरोऽजस्रसुखो निरञ्जनः
पूर्णाद्वयो मुक्त उपाधितोऽमृतः ॥ २३ ॥

The Supreme Being is One, the Soul of all, the One who resides in all, Purana (ancient), Satya (Real), Swayamjyotisvarupa, (self-effulgent) Ananta (infinite), Aadya (the foremost), Nitya (eternal), Akshara (undecaying), Nityasukha Svarupa (ever blissful), Niranjana (free of blemish), Purna (Full, Complete), Non-dual, Detached from bodily attributes (Nirupadhika) and Amrita (deathless). These are all epithets of Brahman/Atman.

तस्मादिदं जगदशेषमसत्स्वरूपं
स्वप्नाभमस्तधिषणं पुरुदुःखदुःखम् ।
त्वय्येव नित्यसुखबोधतनावनन्ते
मायात उद्यदपि यत् सदिवावभाति ॥ २२ ॥ 10.14.22

This whole world is of the nature of non-existence, asat, like a dream. That which is non-sentient, that which is miserable, that which is produced by maya in the adhisthana, substratum, called Paramatma, is just that which appears to exist.

This expression, ‘sadiva avabhAti’, can be found in Shankara’s Bha. Gita Bhasya:

[BGB 13.26 निरस्तसर्वोपाधिविशेषं ज्ञेयं ब्रह्मस्वरूपेण यः पश्यति, क्षेत्रं च मायानिर्मितहस्तिस्वप्नदृष्टवस्तुगन्धर्वनगरादिवत् ‘असदेव सदिव अवभासते’ इति एवं निश्चितविज्ञानः यः, तस्य यथोक्तसम्यग्दर्शनविरोधात् अपगच्छति मिथ्याज्ञानम् ।

2.16: ‘विकारोऽयमसन्नेव मरीचिजलवन्मिथ्यावभासते’ ]

In these verses of the Bhagavata the main tenets of Advaita that Brahman alone appears as the Jiva and that the world is not real, stand out clearly.

In the sequel, similar Advaita principles can be found in the Suta Samhita section of the Skanda Purana:

https://sanskritdocuments.org/doc_giitaa/brahmagiitaaskanda.html

स न जीवः शिवादन्यो यो भुङ्क्ते कर्मणां फलम् ।
भेदाभावाच्चितश्चेत्यं न कर्मफलमर्हति ॥ २७॥

The Jiva enjoying karmaphala is none other than Shiva. Since the observed world is not different from the illuminating spirit, the karma-experiencing by the spirit is untenable.

[This is a translation of the well-known Dwa Suparna mantra of the Mundakopanishad of the Atharvaveda:

द्वा सुपर्णा सयुजा सखाया समानं वृक्षं परिषस्वजाते।
तयोरन्यः पिप्पलं स्वाद्वत्त्यनश्नन्नन्यो अभिचाकशीति ॥
समाने वृक्षे पुरुषो निमग्नोऽनिशया शोचति मुह्यमानः।
जुष्टं यदा पश्यत्यन्यमीशमस्य महिमानमिति वीतशोकः ॥
यदा पश्यः पश्यते रुक्मवर्णं कर्तारमीशं पुरुषं ब्रह्मयोनिम्‌।
तदा विद्वान्‌ पुण्यपापे विधूय निरञ्जनः परमं साम्यमुपैति ॥

In the beginning the enjoyer of karma misunderstands himself as jiva, but gradually he realizes that he is the spirit witnessing the experience of the karmic fruit and says ‘I am not the body; I am the witness of that,’ and gradually becomes that very Brahman that is the witness consciousness. This premise of Advaita is conveyed here in Skandapurana by these verses.]

अतः सर्वजगत्साक्षी चिद्रूपः परमेश्वरः ।
अद्वितीयो महानन्दः क्रीडया भोगमर्हति ॥ २८॥

Therefore Parameshwara, the witnessing spirit of the whole world, is unique, transcendental form. He seems to experience self-created bhoga.

जीवरूप इव स्थित्वा यः क्रीडति पुरत्रये ।
स न जीवः सदा शम्भुः सत्यमेव न संशयः ॥ ३५॥

Appearing as a jiva, embodied, in the states of waking, dream and sleep, he experiences all joy and sorrow. There is no doubt that he is Shambhu.

ततस्तु जातं सकलं विचित्रं सत्यवत्सुराः ।
स सत्योऽसत्यसाक्षित्वाच्चित्सुखं तथा ॥ ३६॥

This world of variety created by him seems real, though unreal. The only truth, the Lord is the witness of this unreal world.

[These slokas are annotations of the mantras of the Kaivalyopanishad of the Atharva shakha :

https://sanskritdocuments.org/doc_upanishhat/kaivalya.html

पुरत्रये क्रीडति यश्च जीवस्ततस्तु जातं सकलं विचित्रम् ।
आधारमानन्दमखण्डबोधं यस्मिँल्लयं याति पुरत्रयं च ॥ १४॥ ]

प्रेमास्पदत्वादद्वैतो भेदाभावात्सुरर्षभाः ।

This individual Atma Chaitanya, which is the abode of Supreme Love, is not different from the Supreme Brahman. So it is advaita svarupa.

Thus, in the Bhagavata, which tells about the supremacy of Vishnu, and in the part of the Skanda Purana, the Suta Samhita, which teaches the supremacy of Shiva, the main tenets of Vedanta such as Jiva – Brahman identity, the unreality of bondage and the world can be seen explicitly without the need for any interpretation. Hari-Hara unity also stands out here.

Our respectful obeisance to ShrI Swayamprakasha Yati, the commentator of Shankara’s Harimeedey Stotra, who pointed out this similarity of Advaitic thought in these two Puranas.

Om Tat Sat

Commentary of Sri Svayamprakasha Yati, to verse number 28 of Shankaracharya’s HarimeeDe stotram.  The commentary summarizes the entire Brahma Sutra Bhashya, paada-wise.  

Click to access bsb-gist-in-harimeede-com.verse-28.pdf

Om Tat Sat

A eulogy by Anshuman on Lord Kapila –

श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः ९/अध्यायः ८

https://sa.wikisource.org/s/iye

It clearly states what is the state of ignorance and what is the benefit of knowledge:

अंशुमानुवाच ।

न पश्यति त्वां परमात्मनोऽजनो

न बुध्यतेऽद्यापि समाधियुक्तिभिः ।

कुतोऽपरे तस्य मनःशरीरधी-

विसर्गसृष्टा वयमप्रकाशाः ॥ २२ ॥

There is no knowledge of Paramatma if the body mind, i.e. the not-self, is wrongly taken as the self.

ये देहभाजस्त्रिगुणप्रधाना

गुणान् विपश्यन्त्युत वा तमश्च ।

यन्मायया मोहितचेतसस्ते

विदुः स्वसंस्थं न बहिःप्रकाशाः ॥ २३ ॥

Being engrossed in external things, one does not get to know the spirit within oneself. The term बहिःप्रकासाः recollects mantra 2.2.1 of the famous Kathapanishad:

पराञ्चि खानि व्यतृणत्स्वयम्भूस्तस्मात्पराङ् पश्यति नान्तरात्मन् ।

कश्चिद्धीरः प्रत्यगात्मानमैक्षदावृत्तचक्षुरमृतत्वमिच्छन् ॥ १ ॥

तं त्वां अहं ज्ञानघनं स्वभाव-

प्रध्वस्तमायागुणभेदमोहैः ।

सनन्दनाद्यैर्मुनिभिर्विभाव्यं

कथं विमूढः परिभावयामि ॥ २४ ॥

Only those who remove the hindrances caused by maya can know the Supreme Being who is pure consciousness.

प्रशान्तमायागुणकर्मलिंगं

अनामरूपं सदसद्विमुक्तम् ।

ज्ञानोपदेशाय गृहीतदेहं

नमामहे त्वां पुरुषं पुराणम् ॥ २५ ॥

This sloka tells us that the functions of creation, sustenance (of the world) that accrue to Brahman through the instrumentality/agency of maya are not absolutely real. Brahman, that is bereft of name and form, assumes the body with a purpose in view.

त्वन्मायारचिते लोके वस्तुबुद्ध्या गृहादिषु ।

भ्रमन्ति कामलोभेर्ष्या मोहविभ्रान्तचेतसः ॥ २६ ॥

In this world created by Brahman with the power of maya, the ignorant are deluded by believing as real the things which they consider as ‘me and mine’.

अद्य नः सर्वभूतात्मन् कामकर्मेन्द्रियाशयः ।

मोहपाशो दृढश्छिन्नो भगवन् तव दर्शनात् ॥ २७ ॥

This delusion is overcome by the realization of Parabrahman.

Sridharia swamin’s commentary can be found here below.

That Bheda, difference, Moha, delusion, is the cause of samsara can be seen in the Bhagavatam 1.9.42 from the words of Bhishma:

तमिममहमजं शरीरभाजां

हृदि हृदि धिष्ठितमात्मकल्पितानाम् ।

प्रतिद‍ृशमिव नैकधार्कमेकं

समधिगतोऽस्मि विधूतभेदमोह: ॥ ४२ ॥

The purport of the words of Bhishma is: giving up the delusion of difference, he realized that it is the One Consciousness that is appearing as different persons in different bodies. Herein the Vedanta premise is conveyed by the illustration of one sun and many reflections.

Even in the Vishnu Purana it is stated that difference, multiplicity, is delusion, by these verses:

सर्वभूतान्यभेदेन ददृशे स तदात्मनः ।

यथा ब्रह्मपरो मुक्तिमवाप परमां द्विजः ॥ २,१६.२० ॥

तथा त्वमपि धर्मज्ञ तुल्यात्मरिपुबान्धवः ।

भव सर्गगतं जानन्नात्मानमवनीपते ॥ २,१६.२१ ॥

सितनीलादिभेदेन यथैकं दृश्यते नभः ।

भ्रान्तदृष्टिभिरात्मापि तथैकः सन्पृथक्पृथक् ॥ २,१६.२२ ॥

एकः समस्तं यदिहास्ति किञ्चित्तदच्युतो नास्ति परं ततोन्यत् ।

सोऽहं स च त्वं च सर्वमेतदात्मस्वरूपं त्यज भेदमोहम् ॥ २,१६.२३ ॥

It is mentioned here that the Only Reality that actually exists is seen variously as ‘you, I, he, etc.,’ due to ignorance, as many persons.

Om Tat Sat